طراحی و اعتبارسنجی فعالیت‌های یادگیری پژوهش‌محور برای آموزش فیزیک
کد مقاله : 1215-HAF6
نویسندگان
پگاه خاکی *
گروه فیزیک،واحد همدان،دانشگاه آزاد اسلامی،همدان،ایران
چکیده مقاله
هدف اصلی این پژوهش، طراحی الگویی برای فعالیت‌های یادگیری پژوهش‌محور در درس فیزیک و اعتبارسنجی اثربخشی آن بر مهارت‌های پژوهشی و درک مفهومی دانش‌آموزان بود. این مطالعه با روش تحقیق ترکیبی (طرح اکتشافی متوالی) انجام شد. در فاز کیفی، با تحلیل محتوای کیفی ۲۴ فعالیت پژوهشی معتبر بین‌المللی و مصاحبه با ۱۲ متخصص برنامه‌ریزی درسی علوم، مؤلفه‌های کلیدی فعالیت‌های پژوهش‌محور در فیزیک استخراج و بر اساس آن، ۸ فعالیت یادگیری برای مفاهیم فیزیک پایه دهم طراحی شد. در فاز کمی، طرح پژوهش نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا گردید. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پسر پایه دهم رشته علوم تجربی شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ بود که از میان آن‌ها، ۶۰ دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۳۰ نفر) و کنترل (۳۰ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش، مفاهیم فیزیک را از طریق فعالیت‌های طراحی‌شده پژوهش‌محور و گروه کنترل از طریق روش سنتی فراگرفتند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون محقق‌ساخته درک مفهومی فیزیک (پایایی: ۰/۸۷) و پرسشنامه مهارت‌های پژوهشی (پایایی: ۰/۹۱) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که اجرای فعالیت‌های پژوهش‌محور به طور معناداری منجر به بهبود درک مفهومی و مهارت‌های پژوهشی (شامل شناسایی مسئله، طراحی آزمایش، جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها) در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است. این پژوهش الگوی عملی و معتبری را برای تلفیق رویکرد پژوهش‌محور در برنامه درسی فیزیک ارائه می‌دهد.
کلیدواژه ها
آموزش فیزیک، یادگیری پژوهش‌محور، فعالیت یادگیری، طراحی آموزشی، درک مفهومی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی